Lục Vân Tiên (陸雲僊) là một tác phẩm truyện thơ nôm nổi tiếng của Nguyễn Đình Chiểu, được sáng tác theo thể lục bát vào đầu những năm 50 của thế kỷ 19 và được Trương Vĩnh Ký cho xuất bản lần đầu tiên vào năm 1889. Đây là một trong những sáng tác có vị trí cao của văn học miền Nam Việt Nam.
Truyện Lục Vân Tiên (mà người miền Nam thường gọi là thơ Lục Vân Tiên) là một cuốn tiểu thuyết về luân lý, cốt bàn đạo làm người với quan niệm văn dĩ tải đạo. Tác giả muốn đem gương người xưa mà khuyên người ta về cương thường – đạo nghĩa.
Bạn đang xem: LỊCH SỬ VIỆT NAM từ cội nguồn đến năm 1858 (TRANG THỬ NGHIỆM DEMO)
Kết cấu
Truyện Lục Vân Tiên được viết bằng thể lục bát, vì được in nhiều lần nên có nhiều văn bản khác nhau, có khi thêm bớt cả trăm câu thơ. Theo văn bản thường dùng hiện nay, truyện có 2082 câu thơ lục bát.
Kết cấu theo lối chương hồi
Tóm tắt nội dung
Lục Vân Tiên quê ở huyện Đông Thành, khôi ngô tuấn tú, tài kiêm văn võ. Nghe tin triều đình mở khoa thi, Vân Tiên từ giã thầy xuống núi đua tài, giữa đường chàng đã đánh tan bọn cướp Phong Lai, cứu được Kiều Nguyệt Nga. Cảm ân đức ấy, Nguyệt Nga tự nguyện gắn bó suốt đời với Vân Tiên và tự hoạ bức chân dung chàng giữ luôn bên mình. Còn Vân Tiên tiếp tục cuộc hành trình, gặp và kết bạn với Hớn Minh, một sĩ tử khác.
Sau khi về nhà thăm cha mẹ, Vân Tiên cùng tiểu đồng lên đường đi thi, ghé thăm Võ Công, người đã hứa gả con gái là Võ Thể Loan cho chàng. Từ đây, Vân Tiên có thêm người bạn đồng hành là Vương Tử Trực, tới kinh đô lại gặpTrịnh Hâm, Bùi Kiệm. Thấy Vân Tiên tài cao, Hâm, Kiệm sinh lòng đố kị, ghen ghét. Lúc sắp vào trường thi, Vân Tiên nhận được tin mẹ mất, liền bỏ thi trở về quê chịu tang. Dọc đường về, Vân Tiên đau mắt nặng, rồi bị mù cả hai mắt, lại bị Trịnh Hâm lừa đẩy xuống sông. Nhờ giao long dìu đỡ đưa vào bãi, Vân Tiên được gia đình ông ngư cứu mạng. Sau đó chàng lại bị Võ Công khinh rẻ và bị Võ Thể Loan gạt bỏ vào hang núi Thương Tòng. Được thần tiên cho thuốc chữa mắt, Vân Tiên may mắn gặp lại Hớn Minh (vì trừng trị công tử Đặng Sinh ỷ thế làm càn mà Hớn Minh phải bỏ thi, sống lẩn lút trong rừng). Hớn Minh đón Vân Tiên về am dưỡng bệnh. Khoa thi năm ấy Tử Trực đỗ thủ khoa, trở lại nhà họ Võ hỏi thăm tin tức Vân Tiên. Võ Công ngỏ ý muốn gả Thể Loan, bị Tử Trực cự tuyệt và mắng thẳng vào mặt, Võ Công hổ thẹn ốm chết.
Nghe tin Lục Vân Tiên đã chết, Kiều Nguyệt Nga thề sẽ thủ tiết suốt đời. Thái sư đương triều hỏi nàng cho con trai không được, đem lòng thù oán, tâu vua bắt Nguyệt Nga đi cống giặc Ô Qua. Thuyền đi tới biên giới, nàng mang theo bức hình Vân Tiên nhảy xuống sông tự tử. Phật Bà Quan Âm đưa nàng dạt vào vườn hoa nhà họ Bùi. Bùi Công nhận nàng làm con nuôi, nhưng Bùi Kiệm lại nằng nằng đòi lấy nàng làm vợ. Nguyệt Nga phải trốn khỏi nhà họ Bùi, vào rừng nương tựa một bà lão dệt vải.
Lục Vân Tiên ở với Hớn Minh, được tiên cho thuốc, mắt lại sáng, liền trở về nhà thăm cha, viếng mộ mẹ, thăm cha của Kiều Nguyệt Nga. Đến khoa thi, chàng đỗ Trạng nguyên và được nhà vua cử đi dẹp giặc Ô Qua. Hớn Minh được tiến cử làm phó tướng. Đánh tan giặc, Vân Tiên một mình lạc trong rừng và gặp lại Nguyệt Nga. Chàng về triều tâu hết sự tình, kẻ gian ác bị trừng trị, người nhân nghĩa được đền đáp, Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga sum vầy hạnh phúc.
Tư tưởng chủ yếu
Mục đích chính của Nguyễn Đình Chiểu khi viết Lục Vân Tiên là để truyền dạy đạo lý làm người:
Hỡi ai lẳng lặng mà nghe Dữ răn việc trước, lành dè thân sau Trai thời trung hiếu làm đầu Gái thời tiết hạnh là câu trao mình
Đạo lý đó có thể thâu tóm ở mấy điểm sau:
- Coi trọng tình nghĩa giữa người với người: tình cha con, mẹ con, tình nghĩa vợ chồng, bè bạn, tình yêu thương, cưu mang, đùm bọc những người gặp khó khăn, hoạn nạn.
- Đề cao tinh thần nghĩa hiệp, sẵn sàng cứu khốn phò nguy (Vân Tiên đánh cướp, Hớn Minh bẻ giò Đặng Sinh).
- Thể hiện khát vọng của nhân dân hướng tới lẽ công bằng và những điều tốt đẹp trong cuốc đời thông qua kết thúc có hậu của tác phẩm là thiện thắng ác, chính nghĩa thắng gian tà.
Nghệ thuật
Lục Vân Tiên là một truyện thơ Nôm chủ yếu để kể hơn là để đọc nên chú trọng đến hành động của nhân vật hơn là miêu tả nội tâm, do đó tính cách của nhân vật thường bộc lộ qua việc làm, lời nói, cử chỉ. Thái độ ca ngợi hay phê phán của tác giả đều thể hiện qua cách miêu tả nhân vật.
Ngôn ngữ trong truyện rất giản dị, mộc mạc, dễ hiểu, đậm đà sắc thái Nam bộ.
Đánh giá
- Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đánh giá truyện Lục Vân Tiên như sau:
Phải hiểu đúng Lục Vân Tiên thì mới thấy hết giá trị của bản trường ca này. Đúng, đây là một bản trường ca ca ngợi chính nghĩa, những đạo đức đáng quý trọng ở đời, ca ngợi những người trung nghĩa!
Ảnh hưởng
Xem thêm : THỐNG KÊ TÓM TẮT CÁC TÁC PHẨM VĂN HỌC LỚP 9 Ôn Thi Vào Lớp 10
Đương thời, truyện Lục Vân Tiên đã chịu ảnh hưởng và có ảnh hưởng trở lại khá lớn đến tính cách hồn hậu của người dân Nam Kỳ. Một số tôn giáo đặc trưng ở Nam Kỳ cũng được xem chịu ảnh hưởng một phần của phong cách Lục Vân Tiên như Tứ Ân Hiếu Nghĩa, Đạo Ông Trần[2].
Cho đến bây giờ, truyện Lục Vân Tiên vẫn giữ được vị trí của nó trong nền văn học Việt Nam. Với ngôn ngữ bình dân gần gũi nên mọi tầng lớp trong xã hội đều nhớ thuộc lòng có khi cả bài thơ. Ảnh hưởng của nó còn lan rộng ra cả toàn quốc, được lưu truyền dưới hình thức sinh hoạt văn hóa như “kể thơ”, “nói thơ Vân Tiên”, “hát Vân Tiên” ở Nam Kỳ và Nam Trung Kỳ.
Trích một số đoạn trong bài
Vào truyện
Trước đèn xem truyện Tây Minh, (câu đầu) Gẫm cười hai chữ nhân tình éo le. Hỡi ai lẳng lặng mà nghe, Dữ răn việc trước, lành dè thân sau. Trai thời trung hiếu làm đầu, Gái thời tiết hạnh là câu trau mình. Có người ở quận Đông Thành, Tu nhân tích đức, sớm sinh con hiền. Đặt tên là Lục Vân Tiên, Tuổi vừa hai tám, nghề chuyên học hành. Theo thầy nấu sử xôi kinh, Tháng ngày bao quản sân Trình lao đao. Văn đà khởi phụng đằng giao, Võ thêm ba lược, sáu thao ai bì.
Lục Vân Tiên cứu Nguyệt Nga
Vân Tiên ghé lại bên đàng, Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô. Kêu rằng: “Bớ đảng hung đồ!” (câu thứ 125) “Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân.” Phong Lai mặt đỏ phừng phừng: “Thằng nào dám tới lẫy lừng vào đây.” “Trước gây việc dữ tại mầy”, “Truyền quân bốn phía phủ vây bịt bùng.” Vân Tiên tả đột hữu xông, Khác nào Triệu Tử phá vòng Đương Dang. Lâu la bốn phía vỡ tan, Đều quăng gươm giáo tìm đàng chạy ngay. Phong Lai trở chẳng kịp tay, Bị Tiên một gậy thác rày thân vong. Dẹp rồi lũ kiến chòm ong, Hỏi: “Ai than khóc ở trong xe này?” Thưa rằng: “Tôi thiệt người ngay,” “Sa cơ nên mới lầm tay hung đồ. “Trong xe chật hẹp khôn phô, “Cúi đầu trăm lạy, cứu cô tôi cùng.” Vân Tiên nghe nói động lòng, Đáp rằng:”Ta đã trừ dòng lâu la”. “Khoan khoan ngồi đó chớ ra, “Nàng là phận gái, ta là phận trai. “Tiểu thư con gái nhà ai, “Đi đâu nên nỗi mang tai bất kỳ. “Chẳng hay tên họ là chi?” “Khuê môn phận gái việc gì đến đây? “Trước sau chưa hãn dạ nầy, “Hai nàng ai tớ, ai thầy nói ra?” Thưa rằng: “Tôi Kiều Nguyệt Nga, “Con nầy tỳ tất tên là Kim Liên. “Quê nhà ở quận Tây Xuyên”, “Cha làm tri phủ ở miền Hà Khê”. “Sai quân đem bức thơ về, “Rước tôi qua đó định bề nghi gia. “Làm con đâu dám cãi cha, “Ví dầu ngàn dặm đàng xa cũng đành! “Chẳng qua là sự bất bình, “Hay vầy cũng chẳng đăng trình làm chi. “Lâm nguy chẳng gặp giải nguy, “Tiết trăm năm cũng bỏ đi một hồi. “Trước xe quân tử tạm ngồi, “Xin cho tiện thiếp lạy rồi sẽ thưa. “Chút tôi liễu yếu đào thơ, “Giữa đường lâm phải bụi dơ đã phần. “Hà Khê qua đó cũng gần, “Xin theo cùng thiếp đền ân cho chàng. “Gặp đây đương lúc giữa đàng, “Của tiền chẳng có bạc vàng cũng không. “Gẫm câu báo đức thù công, “Lấy chi cho phỉ tấm lòng cùng ngươi.” Vân Tiên nghe nói liền cười, “Làm ơn há dễ trong người trả ơn. “Nay đà rõ đặng nguồn cơn, “Nào ai tính thiệt so hơn làm gì. “Nhớ câu kiến nghĩa bất vi, “Làm người thế ấy cũng phi anh hùng.”* ……..
Chuyển thể
Lục Vân Tiên đã được đạo diễn Phương Điền dựng thành phim với sự tham gia của Chi Bảo vai Lục Vân Tiên, Trương Ngọc Ánh vai Võ Thể Loan, Mỹ Uyên vai Kim Liên, Kim Thư vai Hoài Như, Nguyên Vũ vai Vương Tử Trực, Quyền Linh vai Hớn Minh, Cao Minh Đạt vai Trịnh Hâm, Phước Sang vai Bùi Kiệm, Long Hải vai Lục ông, Ánh Hoa vai Lục bà, Quang Minh vai Bùi Công, Nguyễn Hậu vai Võ Công, Kim Tín vai Võ Bà, NSƯT Trần Minh Ngọc vai Kiều Công, Thân Thúy Hà vai Ngọc Điệp, Hoàng Nhân vai Cốt Đột, Phương Điền vai Phong Lai, Bảo Trung vai Vua nước Việt.
Giai đoạn đầu làm phim (2003), đạo diễn Phương Điền mời cựu hoa hậu Hà Kiều Anh vào vai Kiều Nguyệt Nga và đã quay được một số cảnh. Một số ảnh hậu trường của phim khi quay cảnh tắm suối của Hà Kiều Anh và Ngô Mỹ Uyên bị tung lên mạng làm xôn xao cộng đồng mạng[3]. Tuy nhiên, phim vẫn tiếp tục được quay cho đến khi Hà Kiều Anh vì có liên can đến vụ Đông Nam-Nokia nên bị cơ quan điều tra trưng tập. Để tránh làm chậm tiến độ quay cũng như các ảnh hưởng tiêu cực đến phim, đạo diễn Phương Điền ngưng hợp đồng với Hà Kiều Anh và mời diễn viên Hồng Ánh vào vai Kiều Nguyệt Nga. Phim phải quay lại các cảnh có vai diễn Kiều Nguyệt Nga và hoàn tất vào năm 2004. Tuy nhiên, phim không tạo được nhiều tiếng vang trong dư luận.
(Nguồn :http://vi.wikipedia.org/wiki/L%E1%BB%A5c_V%C3%A2n_Ti%C3%AAn)
Nguồn: https://vnedulink.edu.vn
Danh mục: Văn Học